|
| Lãnh đạo Qatar Sheikh Tamim bin Hamad al-Thani |
Từ khi được thành lập năm 1981, chưa bao giờ Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh lại gặp khủng hoảng trầm trọng như hiện nay. Về mặt chính thức các nước vùng Vịnh, đứng đầu là Ả rập Xê út, đã cắt đứt bang giao với Qatar vì nước này bị cáo buộc là yểm trợ khủng bố, cụ thể là hỗ trợ tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo và Anh em Hồi giáo. Nhưng quyết định nói trên thật ra xuất phát từ nguyên nhân sâu xa hơn, đó là nhằm làm suy yếu vai trò ngoại giao ngày càng lớn của Qatar, đồng thời khơi lại căng thẳng với Iran, quốc gia đang bành trướng thế lực trong vùng.
Từ nhiều ngày qua, giữa Qatar và các nước láng giềng Vùng Vịnh đã "cơm không lành, canh chẳng ngọt», nhưng đỉnh điểm là ngày 23/5/2017, khi hãng tin chính thức của Qatar thông báo trang web của họ đã bị tin tặc thao túng để phát đi những thông tin sai lạc, trong đó có những tuyên bố được cho là của lãnh đạo Qatar Tamim al-Thani.
Dường như lãnh đạo Qatar đã cảnh báo các đồng minh Vùng Vịnh là không nên đối đầu với Iran, cường quốc Hồi giáo khu vực, đồng thời còn bênh vực cho tổ chức Hamas Palestine và Hezbollah Lebanon, hai tổ chức đều do Iran hậu thuẫn. Mặc dù phía Doha đã cải chính, những tuyên bố đó đã được các phương tiện truyền thông của Ả rập Xê út, Ai Cập, Liên Hiệp các Tiểu Vương quốc Ả rập liên tục phát đi phát lại, cho nên đã gây lên làn sóng phẫn nộ trên các mạng xã hội của những nước trên.
Trước đó, ngày 21/5, tổng thống Mỹ Donald Trump đã thăm Ả rập Xê út và đã được đón tiếp rất trọng thể. Khác với người tiền nhiệm Obama, đã cố hòa dịu với Iran để đạt được thoả thuận hạt nhân giữa quốc tế với Teheran, tại Riyad ông Trump đã cực lực lên án Iran can thiệp gây mất ổn định các nước Ả rập và yểm trợ khủng bố.
Với tuyên bố như vậy, tổng thống Mỹ xem như ủng hộ vai trò lãnh đạo khu vực của Ả rập Xê út và đồng tình với đường lối cứng rắn của Riyad đối với Iran.
Có vẻ Ả rập Xê út rất bực bội khi thấy đàn em Qatar vừa rất năng động về ngoại giao, vừa quá thân thiết với Mỹ. Vào lúc Ả rập Xê ut muốn lập một liên minh các nước Hồi giáo Sunni để đối đầu với nước Iran Hồi giáo Shia, Qatar lại kêu gọi cải thiện quan hệ với Iran.
Như bị chọc tức, Ả rập Xê út đã lợi dụng ngay tuyên bố được cho là của lãnh đạo Qatar để cáo buộc chính quyền Doha hỗ trợ khủng bố, rồi lấy cớ để cắt đứt bang giao. Vì Riyad cáo buộc Qatar yểm trợ tổ chức Anh em Hồi giáo, nên đã lôi kéo cả Ai Cập và Liên Hiệp các Tiểu Vương quốc Ả rập vào khủng hoảng ngoại giao. Cairo và Abou Dabi vốn rất thù ghét tổ chức Anh em Hồi giáo. Nhất là Ai Cập đang rất cần đến trợ giúp tài chính của Ả rập Xê út nên lại càng tích cực tham gia «dạy một bài học» cho Qatar.
Theo giới quan sát, khủng hoảng ngoại giao giữa Qatar với các láng giềng sẽ chỉ có lợi cho Iran, vì cho tới nay Teheran vẫn rất ngán ngại khối đoàn kết Vùng Vịnh. Nay khối đoàn kết này đang tan rã, nhất là vì trong Hội đồng Hợp tác Vùng Vịnh, Koweit và Oman đã không theo chân Ả rập Xê út trong việc trừng phạt Qatar.
Nhân cơ hội này, Iran đã tỏ ra mình là một cường quốc có trách nhiệm khi kêu gọi Qatar và các nước láng giềng vùng Vịnh nối lại đối thoại để giải quyết các bất đồng.
Ngoại trưởng Qatar cũng nói thêm là mối quan hệ Qatar - Mỹ mang tính chiến lược, các lĩnh vực hai nước hợp tác nhiều hơn các lĩnh vực Doha và Washington có bất đồng.
Mỹ đã kêu gọi các nước Vùng Vịnh đoàn kết. Tổng thống Nga Vladimir Putin khuyến khích các bên «tìm giải pháp thỏa hiệp». Trong khi đó, Ngoại trưởng Iran Mohamad Javad Zarif và Ngoại trưởng Nga Serguei Lavrov đã có cuộc điện đàm riêng rẽ với ngoại trưởng Qatar.
Còn tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Erdogan, một đồng minh thân cận của Qatar, cũng đã điện đàm với lãnh đạo các quốc gia có liên quan và với cả ông Putin nhằm góp phần giải quyết bất đồng giữa các nước được gọi là «anh em, bè bạn» ở Vùng Vịnh.
